ریاط داخلی زانو یا MCL ، یکی از چهار لیگامان اصلی در زانو است که سلامت و یکپارچگی آن برای حفظ پایداری زانو الزامی است. جنس لیگامانها در بدن به گونه ایست که بتوانند در برابر حرکات زیاد داخل و اطراف مفصلی، تحت فشار دوام بیاورند و پایداری مفصل را حفظ نمایند. چهار لیگامان اصلی که این وظیفه را در مفصل زانو به عهده دارند، شامل رباط صلیبی قدامی (ACL)، رباط صلیبی خلفی (PCL)، رباط داخلی زانو (MCL) و رباط خارجی زانو (LCL) می باشند.

رباط داخلی زانو در سمت داخل زانو از بالا به استخوان ران و از پایین به استخوان درشت نی ساق پا متصل است و مانع از باز شدن زانو از سمت داخل میگردد. اگر این رباط به طور کامل پاره شود، مفصل زانو از سمت داخل به میزان 2 تا 5 درجه بیشتر از حالت طبیعی و در مقایسه با زانوی مقابل باز خواهد شد که غیر طبیعی می باشد. اگر علاوه بر رباط داخلی، سایر ساختارهای پایدارکننده ی سمت داخل زانو نیز پاره شده باشند، میزان باز شدگی زانو دوبرابر خواهد شد. با وجودیکه رباط داخلی زانو تنها ساختار حفاظت کننده از زانو در سمت داخل نمی باشد، اما مهمترین ساختار پایدار کننده ی زانو از سمت داخل می باشد.

پارگی های رباط داخلی زانو

از آنجا که رباط داخلی زانو جلوی باز شدن زانو از سمت داخل را میگیرد، این رباط غالبا زمانیکه ضربه ای از سمت خارج به زانو وارد شود و زانو را به سمت داخل منحرف کند، دچار آسیب دیدگی میشود. طی این ضربات، زانو از سمت خارج فشرده و از سمت داخل باز میشود و اگر رباط داخلی زانو بیش از توانش دچار کشیدگی شود، احتمال پارگی و آسیب دیدگی آن وجود دارد. این مکانیسم آسیب دیدگی رباط داخلی زانو در فوتبال شایع است.

پارگی رباط داخلی هم میتواند به شکل ایزوله و تنها رخ دهد و هم میتواند همراه با سایر آسیب دیدگی ها در زانو باشد. شایعترین آسیب های همراه با آسیب رباط داخلی شامل آسیب رباط صلیبی قدامی و آسیب دیدگی مینیسک های زانو می باشد.

این آسیب دیدگی در ورزش راگبی نیز شایع است و برخی ورزشکاران، خصوصا خط نگه دارها، برای پیشگیری از آسیب رباط داخلی، زانوبند استفاده میکنند. با این حال اینکه واقعا بستن زانوبند بتواند جلوی آسیب دیگی رباط داخلی زانو را بگیرد ، مورد شک هست و توصیه نمیشود.

علایم پارگی رباط داخلی زانو

شایع ترین علامت پارگی رباط داخلی، احساس درد درست روی محل آسیب دیدگی در سمت داخل زانو می باشد. ورم در ناحیه و یا به صورت کلی در مفصل زانو به همراه علایم خون مردگی طی یک یا دو روز اول بعد از آسیب دیدگی شایع هستند. در موارد شدید بازیکن ممکن است از احساس ناپایداری در مفصل زانو نیز شکایت داشته باشد.

میزان علایم در این آسیب دیدگی با شدت و درجه ی آسیب دیدگی همراهی دارد. آسیب های رباط داخلی را به سه درجه تقسیم میکنند.

پارگی رباط داخلی زانو درجه یک

در این شدت از آسیب دیگی ، پارگی رباط ناکامل است و علایم فرد نیز مختصر هستند. با لمس محل آسیب دیده ، درد ایجاد میشود. و فرد سریعتر از سایر حالات میتواند به ورزش بازگردد. غالب این آسیب دیدگی ها با چند روز تا حداکثر یک تا دو هفته استراحت، فیزیوتراپی و بازتوانی ورزشی بهبود می یابند.

پارگی رباط داخلی زانو درجه دو

در این شدت از آسیب دیدگی هم همچنان پارگی رباط ناکامل است اما شدت آن بیشتر از درجه یک می باشد. فرد ممکن است حین انجام حرکات چرخشی یا کات، در زانوی خود احساس بی ثباتی کند. درد و تورم بسیار مشخص تر از فرم درجه یک آسیب هستند و فرد غالبا به سه تا چهار هفته دور ماندن از ورزش، درمان، فیزیوتراپی و بازتوانی ورزشی نیاز دارد.

پارگی رباط داخلی زانو درجه سه

این فرم شدید ترین فرم آسیب دیدگی رباط داخلی زانو می باشد که طی آن رباط داخلی زانو به طور کامل دچار پارگی میگردد. فرد دچار درد و تورم واضح و مشخص در ناحیه ی داخلی زانوی خود میگردد و حتی ممکن است قادر به خم کردن زانوی خود نباشد. همچنین واضحا در زانوی خود احساس ناپایداری خواهد داشت. در این شرایط استفاده از بریس یا زانوبند ها غالبا لازم است و فرد ممکن است حتی تا 10 هفته قادر به بازگشت به ورزش نباشد.

آسیب های مزمن رباط داخلی زانو

یکی از یافته های غیر طبیعی در آسیب های رباط داخلی به نام نشانه ی "پلگرینی-استیدا" شناخته میشود که غالبا در آسیب دیدگی های مزمن این رباط مشاهده میشود. پارگی رباط در عکس ساده قابل مشاهده نمی باشد ولی در این حالت ، در عکس ساده ی زانو، رسوبات کلسیم در داخل رباط داخلی زانو دیده میشود که غالبا در محل اتصال رباط به سر فوقانی و نزدیک استخوان ران دیده میشوند. این علامت در افرادیکه دچار درد های مزمن در ناحیه ی داخلی زانوی خود می باشند در عکس ساده مشاهده میشود که نشان از وجود یک آسیب دیدگی مزمن در این رباط می باشد. این حالت در غالب موارد به درمان های دستی و فیزیوتراپی به خوبی پاسخ میدهد و در موارد بسیار نادری ممکن است نیاز به برداشتن جراحی این رسوبات کلسیمی ایجاد بشود.

درمان آسیب های رباط داخلی زانو

انتخاب نوع درمان برای آسیب دیدگی های این رباط به میزان و شدت آسیب دیدگی این رباط بستگی دارد. در ابتدا لازم است که با بی حرکتی، استفاده از پروتکل POLICE شامل یخ، فشار، بی حرکتی، بانداژ و بالا بردن اندام آسیب دیده به همراه دارو و استفاده از مدالیته های فیزیوتراپی، درد و تورم از بین بروند و سپس حرکات زانو شروع بشوند. وارد کردن برنامه ی بازتوانی، تمرینات قدرتی و تمرینات عملکردی برای بازگشت به ورزش، بر اساس اصول بازتوانی ورزشی بسیار حایز اهمیت است. استفاده از بریس نیز میتواند طی روزهای اول کمک کننده باشد. خوشبختانه در غالب موارد نیازی به انجام جراحی در این نوع اسیب دیدگی نمی باشد، از این رو انجام دقیق و صحیح پروسه ی بازتوانی ورزشی در این آسیب دیدگی بسیار حائز اهمیت است.

دکتر بهار حسن میرزایی - متخصص پزشکی ورزشی