تاریخچه کوتاه

اکسیژن تراپی  اولین بار در سال 1772 توسط شیمیدان سوئدی کارل ویلهلم یافت شد. با این حال، خود او این موضوع را به صورت علمی گزارش نکرده است. در سال 1774 شیمیدان انگلیسی جوزف پریستلی آن را منتشر و در چارچوب علمی معرفی کرد درمان با اکسیژن هیپرباریک (HBO) برای اولین بار در اواخرقرن 19و اویل قرن 20 در فرانسه آغاز شد. در سال 1834، جونود اثرات مثبت  اکسیژن با فشار بالا را توضیح داد، و تولید اتاقک های هایپرباریک از سال 1860 آغاز شد.

 

HBOتوسط انجمن پزشکی زیر در یایی و هایپرباریک به این صورت تعریف شده است :درمانی که درآن بیمار 100 درصد اکسیژن را در حالی که داخل اتاقک در مان است با فشاری بالاتر از سطح دریا ،یعنی بیش از 1 اتمسفر مطلقatmosphere absolute) ((ATA) تنفس میکند.

 

مکانیسم اکسیژن درمانی هیپرباریک

مفهوم کلیدی این روش، رابطه بین فشار و حلالیت گاز در یک مایع است. طبق اصول فیزیک، افزایش فشار می تواند منجر به حل شدن بیشتر گاز در مایع شود. بنابراین، هنگامی که فشار اتمسفر اطراف یک فرد افزایش می یابد، اکسیژن بیشتری می تواند در خون حل شود.

اصول فیزیکی اکسیژن درمانی هیپرباریک (HBOT) بر دو قانون اساسی گاز متکی است

 

قانون هنری        

این قانون بیان می کند که مقدار گازی که می تواند در یک مایع حل شود با فشار جزئی آن گاز نسبت مستقیم دارد.

 در مورد HBOT،هنگامی که یک بیمار در فشار اتمسفر افزایش یافته در اکسیژن 100٪ تنفس می کند، مقدار اکسیژن قابل حل در پلاسمای خون افزایش می یابد. به طور معمول، اکسیژن عمدتاً در خون با اتصال به هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون منتقل می‌شود،اما اکسیژن اضافی در HBOT مستقیما در پلاسما حل می شود.و به طور موثر مقدار کل انرژی موجود در بدن را افزایش میدهد.

قانون بویل

این قانون توضیح می دهد که چگونه حجم گاز با فشار وارد شده بر آن نسبت معکوس دارد.

در حالی که به طور مستقیم کمتر با جنبه اکسیژن رسانی HBOT مرتبط است، قانون بویل در درک عوارض جانبی بالقوه و خطرات درمان مهم است. با افزایش فشار، حجم گاز کاهش می یابد و بالعکس. به همین دلیل است که بیماران می توانند به دلیل تغییرات فشار (همان تجربه صعود یا فرود در هواپیما) ناراحتی گوش را تجربه کنند. همچنین به همین دلیل ضروری است که پس از یک جلسه به درستی فشار را کاهش دهید.

 

     قانون دالتون

این قانون بیان می کند که کل فشار اعمال شده توسط مخلوطی از گازها برابر است با مجموع فشارهایی که هر گاز در صورت تنها بودن اعمال می کند.در زمینه یک محفظه هایپرباریک، این قانون برای درک اثر گازهای تنفسی تحت فشار مهم است. هنگامی که بیمار یک مخلوط گاز را در یک محفظه هایپرباریک استنشاق می کند، هر یک از گازهای تشکیل دهنده در مخلوط بر اساس نسبت خود به کل فشار جزئی کمک می کند.

 

چندین مکانیسم درمانی دیگر HBOTدر مقالات شرح داده شده است:

 

هیپراکسیژناسیون(hyperoxygnation)

همانطور که در بالا توضیح داده شد، HBOT مقدار اکسیژن وارد شده به جریان خون را افزایش می‌دهد و اکسیژن بیشتری را قادر می‌سازد تا در اعماق بافت‌های بدن از جمله غدد لنفاوی و مایع مغزی نخاعی اطراف مغز و نخاع حل شود.

 

-ضد التهاب(anti-inflamation)

در کوتاه مدت HBOT مسیرهای التهابی را کاهش می دهد و رگ های خونی را منقبض می کند تا اجازه ترشح مایعات کمتری را بدهد و در نتیجه تورم را کاهش دهد.

 

-اثر ضد میکروبی(antimicrobial)

اکسیژن درمانی هیپرباریک با تضعیف باکتری های عامل عفونت، سیستم ایمنی را بهبود می بخشد. همچنین آنتی اکسیدان های طبیعی بدن و پاک کننده های رادیکال های آزاد را افزایش می دهد که توانایی مبارزه با بیماری ها و عفونت ها را افزایش می دهد..

-نئوواسکولاریزاسیون(neovascularization)

اکسیژن درمانی هیپرباریک رشد رگ های خونی جدید را در بدن تحریک می کند که گردش خون را افزایش می دهد و به بافت احیا شده اجازه می دهد حتی پس از تکمیل پروتکل درمانی رشد کند.

-بسیج سلول های بنیادی(stem cell mobilization)

در طول درمان، HBOT این قدرت را دارد که سلول های بنیادی در گردش خون را هشت برابر کند..

 

Neurogenesis and osteogenesis-  

پیشرفت هیجان انگیز در تحقیقات بالینی به ما نشان داده است که اکسیژن درمانی هایپرباریک می تواند محرک قوی نوروژنز (سلول های جدید مغز) باشد، به ویژه پس از آسیب های مغزی یا اختلالات حرکتی.

-فعال سازی فیبرو بلاست ها و تشکیل کلاژن جدید

باHBOT باعث فعال شدن فیبروبلاست ها و تشکیل کلاژن جدید و سلول های جدید پوست میشود. وبه رشد رگ خونی جدید انجام میشود.

 

-حمایت از میتوکندری(Mitochondrial Support)

HBOT به میتوکندری ها اجازه می دهد تا آدنوزین تری فسفات یا ATP تولید کنند. تنفس 100 درصد اکسیژن تحت فشار به بیشتر اکسیژن اجازه می دهد تا مستقیماً وارد سیستم گردش خون شما شود. بنابراین، HBOT با ارائه سطوح بسیار بالای اکسیژن، به بهینه سازی تولید انرژی سلولی کمک می کند.

 

-کاهش  سایز حبابها با اثرات مکانیکال مستقیم HBO

آمبولی گاز شریانی، زمانی رخ می دهد که حباب های هوا در گردش خون ایجاد شود.دلایل ایجاد حباب در گردش خون میتواند تهویه مکانیکی ، همودیالیز،آسیب شدید غواصی و باروتروما ریوی باشد .حباب ها باعث تغییر شکل بافت و انسداد عروق، اختلال در پرفیوژن بافت و اکسیژن رسانی می شود

 

- کاهش درد و بیماریهایی درد وابسته به التهاب

اکثر شواهد نشان می دهد که اثرات ضد التهابی مکانیسم کلیدی برای این اثر درمانی است. داده های جدید اکنون اثر شبه مواد افیونی را پس از HBOT تایید می کنند. این عامل کمک کننده می تواند به توضیح اثرات تسکین درد قدرتمند و چشمگیر HBOT کمک کند که به خوبی در مطالعات بالینی مستند شده است.

 

موارد استفاده از اکسیژن درمانی هیپرباریک

 

انجمن پزشکی زیردریایی و هیپرباریک مستقر در ایالات متحده (UHMS) و کمیته اروپایی پزشکی هایپرباریک (ECHM) به طور گسترده بر روی ایجاد فهرست نشانه ها کار کرده اند درمان HBO فهرستی از نشانه هایی که می توان بر اساس آنها اعمال کرد کمیسیون در جدول 1آورده شده است.

 

جدول 1. موارد استفاده از اکسیژن درمانی هیپرباریک
اندیکاسیون ECHM European Committee for Hyperbaric Medicine	اندیکاسیون UHMS Undersea and Hyperbaric Medical Society
اندیکاسیون مطلق	-1آمبولی هوا و گاز -2نارسایی های شریانی -3مسمومیت مونوکسید کربن (CO) -4میونکروز کلستریدیایی -4گرافت ها وفلپ ها آسیب دیده -5ایسکمی تروماتیک حاد -6بیماری decompression sickness -7آسیب ناشی از تشعشع -8کم شنوایی حسی -عصبی ایدیوپاتیک نا گهانی -9آبسه داخل جمجمه ای -10عفونت بافتهای  نرم نکروزه -11استئومیلیت مقاوم به درمان -12کم خونی شدید -13سوختگی حرارتی
-1مسمومیت با CO -2شکستگی های باز با آسیب له شدگی -3پیشگیری از استئورادیونکروز بعد از کشیدن دندان -4استئورادیونکروز فک پایین -5رادیونکروز بافت نرم (سیستیت، پروستیت) -6بیماری decompression sickness -7آمبولی گازی  -8عفونت بی هوازی و مخلوط باکتریایی -9ناشنوایی ناگهانی
اندیکاسیون عمومی
-1ضایعات پای دیابتی -2نکروز آواسکولار سر فمورال -3پیوندهای پوستی و فلپ های پوستی عضلانی آسیب دیده -4انسداد شریان مرکزی شبکیه -5آسیب له شدگی بدون شکستگی -6استئورادیونکروز (استخوان های دیگراز فک پایین) -7رادیونکروز بافت نرم غیر ازسیستیت و پروستیت -8استفاده از قبل از عمل یا قبل از ایمپلنت -9حفاظت از درمان بافت پرتودرمانی شده -10زخم های ایسکمیک -11استئومیلیت مزمن مقاوم به درمان -12درجه 2 بیش از 20 درصد بدن مساحت سطح -13پنوماتوز سیستوئید روده ای -14مرحله چهارم نوروبلاستوما
اندیکاسیون نسبی
-1موارد انتخاب شده از  ضربه مغزی حاد و مزمن ، سکته مزمن،  انسفالوپاتی پس از اکسیژن -2ضایعات حنجره ناشی ازامواج رادیویی -3ضایعات مرکزی سیستم عصبی ناشی ازا مواج رادیویی -4سندرم خونرسانی مجدد -5کاشت مجدد اندام -6زخم های غیر التیام یافته انتخابی ثانویه به فرآیندهای سیستمیک -7بیماری سلول داسی‌شکل -8سیستیت بینابینی

موارد دیگر استفاده از هایپر باریک

 

آسیبهای عضلانی و اسکلتی

 

1. آسیبهای عضلانی و بافت نرم و شکستگیها
2.  آسیب ((MCL رباط داخلی درجه 2 زانو

Kazuyoshi Yagishita -   در سال 2019  اثرات کوتاه‌مدت کاربرد HBO2 و اثرات بلندمدت درمان HBO2 در راگبی‌بازان حرفه‌ای یا نیمه حرفه‌ای ژاپنی با آسیب MCL درجه 2 زانو مورد بررسی قرار داد . نتایج به دست آمده نشان داد درمان HBO2 درد را کاهش مییابد و بازگشت به بازی را در ورزشکاران مبتلا به آسیب MCL درجه 2 زانو در این مطالعه غیر تصادفی تسریع یافت .

1. پیچ خوردگی مچ پا

سلیمان م. و همکاران در سال 2004 گزارش کرده اند این مطالعه در اتاق هیپرباریک بر روی 36 بیمار تحت درمان در بخش اورژانس انجام شد. یافته ها: تمامی بیماران مبتلا به پیچ خوردگی مچ پا حاد بدون سابقه حملات مکرر، تحت درمان با) 2.5 ATA (گروه C تا پایان جلسه آخر کاملاً بدون درد و تورم بودند.نتیجه گیری: اکسیژن درمانی هیپرباریک بهترین انتخاب برای بهبود سریع پیچ خوردگی حاد مچ پا است.

1. نکروز سر فمور

 

Enrico -و همکاران اثر درمانی HPB بروی 20 بیمار مبتلا به AVN  سر فمور stage II مورد بررسی قرار دادند هر بیمار 30 جلسه به مدت 6 هفته درمان رگرفتند وبعد از 20 جلسه کاهش قابل ملاحظه ای در کاهش درد بیماران و بین 20 تا 30 جلسه بهبودی در دامنه حرکتی نشان داده شد و بیماران تا 7 سال بعد بدون درد بوده و بهبود یافته و نیاز به جراحی آتروپلاستی هیپ نداشتند .

 

1. قبل و بعد از جراحی

 

1. آسیبهای ورزشی و کاهش خستگی عضلانی

 

1. خستگی عضلانی

ایشی و همکارانش در سال 2005 استفاده از HBO را به عنوان یک روش ریکاوری از خستگی عضلانی در طول بازی‌های المپیک زمستانی ناگانو. گزارش کردند که دراین آزمایش هفت ورزشکار المپیکی در مان HBO به مدت 30 و 40 دقیقه دربا 1.3 ( ATA) با حداکثر شش جلسه درمان که هر ورزشکار دریافت کرد . مشخص شد که همه ورزشکاران با استفاده از درمان HBO  از سرعت ریکاوری بیشتری  بهره مند شدند.

 

بیماریهای نورولوژیکی

 

1. اتیسم وفلج مغزی

 

1. سکته مغزی و ام اس و پارکینسون و آلزایمر و اسپوندیلیت انکیلوزان

 

بیماریهای سیستم ایمنی

 

1. سرطان ها

 

1. عفونت های مزمن

 

1. انکولوژی:

یکی از ویژگی های غالب تغییرات پس از پرتودرمانی، از بین رفتن عروق خون کوچک است.

مزایای درمان :

• تحریک رگ زایی، افزایش نئوواسکولاریزاسیون، فیبروبلاست ها وافزایش استئوبلاست ها

• کلاژن سازی را در لبه های زخم تحریک می کند و در نتیجه به اپیتلیال زخم  کمک می کند.

 

ناهنجاری های درد مزمن و رو ماتولوژی

 

1. آتروفی سودک

مطالعه ما با هدف ارزیابی اثربخشی اکسیژن هیپرباریک (HBO) درمان بیماران با کمپلکس سندرم درد منطقه ای (CRPS). از 71ا بیمار، 37 نفر به HBO اختصاص داده شدند 34 تا  گروه کنترل (هوای معمولی)15 جلسه  درمان دریافت کردند .درد، ادم و دامنه حرکتی (ROM) ازمچ دست قبل از درمان ارزیابی شد، بعد از پانزدهمین جلسه درمانی به بعد کاهش درد و ادم و افزایش قابل توجهی در دامنه حرکتی مچ دست مشاهده شد ..

1. درد التهابی مزمن

 

1. فیبرومیالژیا

 

1. روماتیسم مفصلی

 

عارضه ها	نوع
پنوموتوراکس درمان نشده برونکو اسپاسم شدید حاد درمان همزمان با دوکسوروبیسن درمان همزمان با بلموسین	مطلق
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رینیت آلرژی سینوزیت مزمن و اوتیت بیماری مزمن ریه همزمان با امفیزم سابقه پنوموتوراکس ویا جراحی قفسه سینه سابقه جراحی گوش و حلق و بینی صرع  نوریت بینایی فشارخون کنترل نشده نارسایی قلب کنترل شده کلاستروفوبیا رفتار خطرناک	نسبی

 

چه چیزی در طول درمان انتظار می رود

قبل از اولین جلسه، ابتدا با یک پزشک خبره مشورت خواهید کرد.  برای ارزیابی شما از نظر HBOT، تأیید وجود هیچ گونه منع مصرف، و ایجاد یک پروتکل مناسب برای شرایط شما برای رسیدن به اهداف سلامتی است.

در ابتدای هر جلسه، یک تکنسین علایم حیاتی شما را بررسی می‌کند و یک چک لیست ایمنی را فراهم می‌کند و تأیید می‌کند که تمام جواهرات، ساعت‌ها و وسایل الکترونیکی را حذف کرده‌اید

 

زمان درمان : مدت زمان درمان های منفرد از 45 دقیقه برای مسمومیت با مونوکسید کربن تا تقریبا 5 ساعت برای برخی از اختلالات شدید رفع فشار متغیر است. برای درمان زخم ها  اکثر پروتکل ها به طور متوسط 90 دقیقه برای هر یک از 20 تا 30 درمان هستند.