آسیب جزیی از ورزش حرفه ای ایست و ورزشکار آسیب دیده هر قدر هم که آسیب جزیی داشته باشد نیاز به استراحت ، درمان و کاهش شدت برنامه ی ورزشی خود دارد. طول مدت زمانی که فرد باید از ورزش دور باشد بسته به شدت ، نوع و منطقه آسیب متفاوت است. همچنین بسته به نوع و شدت آسیب ، ورزشکار با علایمی مثل درد ، تورم ، خشکی ، ضعف یا کاهش قدرت و دامنه ی حرکتی مواجه خواهد شد.
کنترل علایم اولیه ( استفاده از پروتکل های POLICE و no HARM )
POLICE که اول کلمات Protection , Optimal Loading, Ice, Compression, Elevation می باشد، به صورت مختصر شامل حفاظت از اندام آسب دیده ، اعمال فشار بهینه به اندم به شکلی که باعث تشدید اسیب دیدگی نشود ، یخ گذاری ، بانداژ فشاری و بالاتر قرار دادن اندام آسیب دیده از سطح قلب می باشد. همچنین پروتکل no HARM اشاره به اهمیت دوری و عدم استفاده از گرما، الکل، دویدن و ورزش کردن و ماساژ طی دو سه روز اولیه بعد از اسیب می باشد. کلیه این اقدامات در جهت کاهش میزان خونریزی و تورم ناحیه اسیب دیده و تسریع شروع پروسه ی ترمیمی در منطقه و بازگشت سریع تر ورزشکار به تمرینات می باشد.
زمان مورد نیاز برای بهبودی آسیب های ورزشی
زمان مورد نیاز برای بهبود کامل ، کاملا وابسته به عضو آسیب دیده ، شدت آسیب و نوع آسیب است . برای مثال یک پیچ خوردگی پا ممکن است ۲-۴ هفته زمان نیاز داشته باشد، درحالیکه شکستگی ساق پا میتواند فرد را به مدت ۸-۱۲ هفته فرد را از ورزش دور کند. به صورت کلی پروسه ی بهبودی از سیر زیر تبعیت میکند.
- تورم و درد طی ۲۴- ۷۲ ساعت اول بهبود می یابند.
- کبودی ها و زخم های سطحی طی حدود حداکثر ۱۴ روز بهبود می یابند .
- محدودیت دامنه ی حرکتی نیز طی حدود ۱۴ روز بهتر میشود ، با این حال خشکی و ضعف ممکن است باقی بمانند.
- ضعف ایجاد شده بدنبال آسیب میتواند به علت آسیب خود بافت عضلانی اسکلتی و یا کاهش قدرت کنترل فرد روی عضو آسیب دیده باشد.
بدست آوردن مجدد قدرت و هماهنگی عضو آسیب دیده می تواند پروسه ای طولانی باشد و حتما باید طی یک پروسه ی بازتوانی صحیح به آن رسیدگی شود. برخلاف تصور اشتباه رایج که رفع درد را ملاک بهبود آسیب در نظر میگیرد و بازیکن را پس از رفع درد به زمین بازمیگردانند، بازگرداندن بازیکن به ورزش قبل از بازگرداندن صحیح قدرت و کنترل عصبی عضلانی باعث میشود بازیکن در خطر آسیب های مکرر قرار بگیرد.
اصول کلی بازگشت به ورزش پس از آسیب
داشتن دامنه ی حرکتی کامل بدون درد قبل از بازگشت به ورزش بسیار مهم است.
قدرت اندام آسیب دیده باید به حدود ۹۰-۹۵% قدرت اندام سالم رسیده باشد تا اجازه ی بازگشت به ورزش داده شود.
وجود درد و تورم بسیار اندک و خشکی مختصر بدنبال ورزش، در روزهای اول بازگشت به ورزش میتواند رخ دهد و استفاده از یخ برای کنترل علایم توصیه میشود.
هر ورزش نیاز به انجام حرکات اختصاصی خودش را دارد و ورزشکار آسیب دیده باید توانایی انجام کلیه حرکات لازم برای ورزش خودش را قبل از بازگشت به ورزش داشته باشد. برای مثال در فوتبال توانایی استارت زدن ، تغییر جهت ناگهانی، شوت زدن بدون درد را میتوان نام برد.
بازگشت به ورزش پس از آسیب باید کاملا تدریجی باشد و شدت ورزش را حدود ۵۰% برای شروع در نظر میگیریم. توصیه کلی به افزایش حدود ۱۰-۱۵% شدت به ازای هر هفته است به شرطی که باعث افزایش علایم فرد طی ورزش یا روز پس از ورزش نشود.
حفظ توان قلبی عروقی فرد طی دوران بازتوانی بسیار مهم است و توصیه میشود با وجود آسیب دیدگی اندام تحتانی ، با ورزش دادن اندام فوقانی ، توان قلبی ریوی فرد را تا زمان بازگشت به ورزش حفظ کرد.
بازگرداندن فرد به شرایط روحی روانی ایده آل یکی دیگر از فاکتور های مهم برای یک ورزشکار آسیب دیده است که متاسفانه در اغلب موارد نادیده گرفته میشود.
اگر در مورد آسیب بازیکن خود و یا هر کدام از موارد و پروتکل های ذکر شده سوالی دارید ، اکیدا توصیه میشود با افراد متخصص در این حوزه مشورت نمایید. همکاری شما با متخصص پزشکی ورزشی و فیزیوتراپیست ورزشی کلید بازگشتی امن و بدون خطر بازیکن به ورزش پس از آسیب دیدگی است.
دکتر بهار حسن میرزایی – متخصص پزشکی ورزشی