درد ناحیه ی لگنی در ورزشکاران شایع است. به علت آناتومی و ساختار پیچیده ی این ناحیه، گاها تشخیص علت دقیق منشا درد مشکل میشود. علاوه بر آن ، ورزشکاران به علت حرکات تکراری همراه با ضربه در این ناحیه و سندرم های بیش استفاده ،نسبت به افراد عادی، بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات ناحیه ی لگن هستند. عوامل مختلفی همچون آرتروز، بورسیت ها، کشیدگی های عضلانی، فتق ها، درگیری های اعصاب ناحیه و ... میتوانند از علل درد این ناحیه باشند. اهمیت دادن به این درد ها در ورزشکاران بسیار مهم است زیرا در صورت بی توجهی و عدم دریافت درمان صحیح، بسیار مستعد مزمن شدن هستند. تشخیص صحیح منشا درد، زیربنای اصلی درمان این درد ها می باشد. در ادامه به بررسی شایعترین علل درد لگن در ورزشکاران میپردازم.

 

کشیدگی های ناحیه کشاله ران

درد در قسمت جلویی لگن و داخلی ران پا (کشاله ی ران) غالبا به علت کشیدگی عضلات نزدیک کننده (ادداکتور) می باشد. این کشیدگی ها مشابه سایر کشیدگی های عضلانی هستند و زمانی ایجاد میشوند که این عضلات فراتر از دامنه ی طبیعی خود تحت فشار قرار گیرند. این آسیب دیدگی در فوتبالیست ها، دوندگان و وزنه برداران شایع است.

 

 

پارگی های لبروم مفصل لگن

آسیب دیدگی های لبروم و غضروف مفصل لگن، در اثر دژانراسیون (تخریب غضروف مفصلی) به علت ضربات و آسیب دیدگی های مکرر و تکرار شونده ورزشی در ورزش هایی که حرکات چرخشی فراوان یا افتادن های فراوان روی لگن دارند (همانند دروازه بان ها) رخ میدهد. علایم آن شامل درد در ناحیه کشاله ی ران، احساس کلیک و صدا در لگن و محدودیت حرکات لگنی می باشد. غالبا درمان این حالت بر پایه ی استراحت، فیزیوتراپی، استفاده از داروهای ضد التهابی، تزریقات درون مفصلی و در نهایت در صورت لزوم انجام جراحی آرتروسکوپی لگنی می باشد.

 

آسیب هیپ پوینتر

آسیب "هیپ پوینتر" یک آسیب دیدگی حاد و دردناک است که به علت ضربه ی مستقیم و یا افتادن روی لبه ی فوقانی استخوان لگن ( که در قسمت تحتانی خارجی شکم قابل لمس است) ایجاد میشود. شدت آسیب میتواند به حدی باشد که منجر به خونریزی در ناحیه نیز بگردد. استخوان، پوست و عضلات متصل به این لبه ی استخوانی دچار ضرب دیدگی میشوند که درد بسیار شدیدی ایجاد میکند. استفاده از ابزار پوشاننده ی مناسب در ورزش هایی که همراه با ضربه به این استخوان هستند (دروازه بان ها) به عنوان پیشگیری و استفاده مناسب از اصول اولیه برخورد با آسیب ( بی حرکتی، یخ، بانداژ، ..) به عنوان درمان، میتوانند به درمان این آسیب دیدگی کمک کنند.

 

بورسیت لگن

بورسیت لگن به التهاب بورس تروکانتریک (بورس ها بالشتک پر از مایعی هستند که در اطراف مفاصل وجود دارند تا باعث کاهش اصطکاک بین عضلات، استخوان و تاندون ها حین حرکت بشوند) گفته میشود.این التهاب در دوندگان که حرکات تکرار شونده ی اندام تحتانی دارند شایع است ولی امکان التهاب بورس به شکل حاد، بدنبال ضربه ی مستقیم نیز وجود دارد. در صورت التهاب این بورس، ورزشکار در کلیه حرکات لگنی خود دارای درد میشود. درمان های اولیه، داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی و تزریق مستقیم داخل بورس و یا تخلیه آن منجر به رفع علایم آن میشود.

 

آرتروز لگن

آرتروز لگن یکی از شایعترین علل درد مزمن ناحیه ی لگن چه در افراد عادی و چه در ورزشکاران می باشد. علت آن تخریب غضروف مفصلی و آسیب های این ناحیه هست که منجر میشود به مرورو زمان، دیگر اثر محافظتی غضروف لگنی روی حرکان سر استخوان ران در مفصل لگن از بین برود و استخوان لگن و سر استخوان ران در هر حرکت لگنی روی هم سایش پیدا کنند و در نتیجه هر حرکت لگنی دردناک میشود. برای کنترل علائم این مشکل، درمان های متعددی وجود دارد از تعدیل فعالیت، فیزیوتراپی، تمرینات قدرتی در ناحیه، تزریقات درون مفصلی و در نهایت اگر این درمان ها پاسخ ندهند، در قدم آخر ممکن است نیاز به تعویض مفصل لگن باشد.

 

 

 

اوستئویتیس پوبیس

فعالیت های ورزشی ای مثل فوتبال و هاکی میتوانند منجر به اوستئویتیس پوبیس شوند که التهاب در محل التصال دو استخوان لگن در جلو می باشد. این مشکل منجر به ایجاد درد در قدام ناحیه لگنی که غالبا در مرکز و پایین شکم قرار دارد میشود و میتواند منجر به ضعف و لنگش حین راه رفتن شود. مهم ترین و پایه ی درمان این حالت، استراحت می باشد.

 

سندرم ایلئوپسواس

درد ناحیه کشاله ی ران و و قسمت بالایی و داخلی ران، خشکی حرکات لگنی، صدای کلیک و احساس گیر افتادگی در ناحیه ی لگنی، علایم شایع آسیب دیدگی های عضله ی ایلئوپسواس هستند.  این علائم میتوانند به علت التهاب بورس ایلئوپسواس یا درگیری تاندون ایلئوپسواس هم ایجاد شود. این آسیب در دوندگان و ژیمناستیک کارها که حرکات تکراری خم شدن لگن را انجام میدهند بیشتر مشاهده میشود.

 

سندرم پیریفرمیس

سندرم پیریفرمیس میتواند باعث ایجاد درد ناحیه لگنی بشود و باعث درگیری عصب سیاتیک گشته و علائم دردهای انتشاری به اندام تحتانی را نیز ایجاد کند. عضله ی پیریفرمیس، عضله ی کوچکی است که در قسمت خلفی استخوان لگن قرار دارد و عصب سیاتیک از زیر آن رد میشود. در موارد نادری نیز عصب سیاتیک از داخل این عضله رد میشود. در صورتیکه این عضله دچار گرفتگی، اسپاسم، کوتاهی یا کرامپ بشود، با فشار روی عصب سیاتیک میتواند باعث ایجاد درد در ناحیه لگنی بشود که میتواند به اندام تحتانی و حتی ناحیه پشت کمر نیز انتشار داشته باشد.

 

شکستگی استرسی استخوان لگن

شکستگی استرسی استخوان لگن یکی از علل کمتر شایع درد لگنی خصوصا در دونده های ماراتن می باشد که به علت ضربات کوچک اما تکرار شونده طی زمان به استخوان لگن، ایجاد میشود. همانند سایر شکستگی های استرسی در سایر استخوان ها، زیربنای اصلی درمان متوقف کردن حرکات و ضرباتی است که منجر به این آسیب دیدگی شده اند و همچنین دادن زمان کافی و مناسب به استخوان تا به شکل کامل جوش خورده و درمان شود. از سایر اقدامات کمکی همچون استفاده از بریس ها و تزریق در ناحیه میتوان برای تسریع روند بهبودی استفاده کرد.

 

آسیب ها و درد استخوان دنبالچه

آسیب و درد استخوان ناحیه دنبالچه غالبا بدنبال ضربه ی مستقیم به این ناحیه که ناشی از افتادن روی باسن است، ایجاد میشود. شدت این آسیب ها میتواند از یک ضرب دیدگی ساده تا دررفتگی و شکستگی استخوان دنبالچه باشد. اما در مجموع، زیربنای اصلی درمان، اقدامات حمایتی ، استفاده از داروهای ضد التهاب و تشکچه های مخصوص می باشد. در مواردی نیز که تحت نظر پزشک باشد، میشود اقدام به جاندازی استخوان در رفته کرد که سریعا منجر به تسکین درد بازیکن میشود.

 

سندرم ایلئوتیبیال باند

سندرم نوار ایلئوتیبیال که به آن نوار آی تی هم گفته میشود، یکی از علل شایع درد لگن و زانو در ورزشکاران می باشد. این درد در قسمت خارجی لگن می باشد و حین دویدن ، پایین آمدن از پله ها، یا بلند شدن و ایستادن از حالت نشسته افزایش می یابد. نقش این عضله و نوار آن ایجاد پایداری حین دویدن است که در صورت بیش استفاده دچار آسیب دیدگی و درد میشود.

 

کشیدگی همسترینگ

آسیب های عضله ی همسترینگ از کشیدگی ها تا پارگی ها از علل شایع درد در ورزشکارانیست که نیاز به استارت زدن های سریع، افزایش و کاهش سرعت های ناگهانی و یا دویدن های زیاد دارند می باشد. درد ناشی از این آسیب دیدگی غالبا شدید، تیز و ناگهانی در پشت ناحیه ی ران ایجاد میشود و درمان آن بستگی به شدت آسیب دیدگی دارد. در موارد پارگی های وسیع ممکن است نیاز به جراحی نیز وجود داشته باشد.در سایر موارد، رعایت اصول اولیه برخود با آسیب، یخ گذاری و عدم فشار روی اندام آسیب دیده، فیزیوتراپی، درمان های دستی و ورزش درمانی سنگ بنای اصلی درمان هستند و به علت شیوع بالای آسیب دیدگی مجدد در این ورزشکاران، انجام صحیح بازتوانی ورزشی و رعایت اصول صحیح بازگشت به تمرین و ورزش پس از آسیب در این مورد بسیار اهمیت دارد.

 

فتق ورزشی

فتق ورزشی حالتی است که امروزه با عنوان "پولبالژی ورزشکاران" (درد ناحیه لگن در ورزشکاران) جایگزین شده است. این مشکل به علت ضعف عضلات دیواره ی تحتانی شکم ، در محلی که عضلات و تاندون ها نازک تر میشوند و منجر به بیرون زدگی میشوند، ایجاد میشود. در این حالت، ورزشکار دچار درد در ناحیه ی تحتانی شکم، کشاله و یا ناحیه ی تناسلی میشود. بیشتر در ورزشهای فوتبال و هاکی شایع می باشد و در ابتدا سراغ درمان های حمایتی و علامتی برای فرد میرویم. در صورتیکه فرد پاسخ مناسبی به این درمان ها ندهد، یکی از گزینه ها، جراحی رفع این مشکل می باشد.

 

سندرم گیرافتادگی لگن

سندرم گیرافتادگی لگن به حالتی گفته میشود که سر گرد استخوان ران و کاسه ی استخوان لگن، دچار شکل غیر طبیعی باشند. این حالت منجر به ایجاد استخوان های اضافی در اطراف این مفصل میشود که در این حالت کلیه ی حرکات لگنی همراه با ایجاد درد، آسیب به لبروم و غضروف لگنی و در نهایت آرتروز لگن میشود و خود این ساختار غیر طبیعی زمینه ساز انواع آسیب های دیگر می باشد.

 

 

 

 

در نهایت، با توجه به آناتومی پیچیده و تنوع آسیب ها و مشکلات ناحیه، اهمیت به دردهای لگنی، تشخیص صحیح آنها و پیگیری درمان درست برای مشکلات ناحیه لگنی در ورزشکاران بسیار حائز اهمیت می باشد.

 

 

 

دکتر بهار حسن میرزائی  - متخصص پزشکی ورزشی