آسیب های عضله ی همسترینگ در ورزش بسیار شایع هستند و از آنجا که مهمترین عامل خطرساز برای آسیب دیدگی مجدد این عضله، وجود سابقه ی قبلی آسیب دیدگی می باشد، طی کردن پروسه ی تشخیصی، درمانی و بازتوانی صحیح در آسیب دیدگی های این عضله بسیار مهم هستند. در ادامه به شش نکته ی اساسی که در پروسه ی بازتوانی آسیب دیدگی های این عضله بسیار حایز اهمیت است، اشاره خواهم کرد که توصیه میشود تمامی درمانگران این موارد را طی بازتوانی آسیب دیدگی های این عضله مد نظر قرار دهند.

1. داشتن تشخیص دقیق و صحیح سنگ بنای اولیه بازتوانی است.

بافت های مختلف ، سرعت بهبودی و پاسخ دهی متفاوتی بعد از هر اسیب دیدگی دارند و در نتیجه نیاز به پروتکل های بازتوانی متفاوتی هم دارند. قدم اول درمان، تشخیص صحیح است.

2. رمز دستیابی به بهترین نتیجه درمانی،  تعامل و همکاری موثر و کار تیمی بین پزشک، فیزیوتراپیست و درمانگر می باشد.

این تعامل از لحظه ی تشخیص شروع و تا لحظه ی بازگشت بازیکن به زمین باید تداوم داشته باشد.

3. لازم است خود بازیکن و مربی اش نیز در پروسه ی تصمیمات اشتراکی دخیل شوند.

شناسایی نیازهای اختصاصی هر بازیکن، از عوامل موثر در تعیین و مدیریت بازتوانی یک بازیکن حرفه ایست.

4. هم حرکات را تمرین کنید و هم عضلات را تمرین بدهید.

تجویز برنامه ی ورزشی بازتوانی باید عضله ی آسیب دیده و نقش عملکردی آن عضله حین حرکات شتابی را مورد هدف قرار دهد. همسترینگ از سه عضله ی متفاوت تشکیل شده که هر کدام نقش و عملکرد منحصر به فردی دارند.

عضله ی بایسپس فموریس: دچار بیشترین کشیدگی ها میشود و بیشترین فعالیت آن در فاز شتاب گیری حین دویدن و انتهای فازswing دویدن می باشد.

عضله ی سمی تاندینوس: بیشترین میزان افزایش طول را تجربه میکند و بیشترین فعالیت آن حین دویدن های با حداکثر سرعت می باشد.

عضله ی سمی ممبرانوس: به طور غالب به عنوان تولید کننده ی نیرو محسوب میشود و نقش اساسی آن در جذب و تولید نیرو در فازهای swing و فاز ایستایی می باشد.

دویدن در کل یک حرکت بسیار پیچیده و نیازمند هماهنگی بالایی است که الگوی صحیح آن برای جلوگیری از اسیب دیدگی ضروری است. تقریبا در تمامی افراد بدنبال آسیب دیگی های عضله ی همسترینگ، یک  تغییر در الگوی حرکتی در لگن و مفصل ران مشاهده شده که منجر به کاهش میزان خم شدگی در مفصل ران و ایجاد انحنای قدامی در لگن میگردد. برای اینکه بتوان با حداکثر سرعت دوید، به دو فاکتور به شکل اساسی نیاز است: یک افزایش میزان خم شدگی در مفصل ران و دو توانایی تولید نیرو در محور افقی. این دو فاکتور بدنبال اسیب دیدگی های عضله همسترینگ دچار اختلال میشوند. استفاده از دریل های دویدن حین گرم کردن، یکی از راهکارهای موثر کمکی به رفع این موضوع است. انجام دریل های دویدن به شکل پیشرونده، عضله ی همسترینگ را به شکل عملکردی تحت فشار قرار میدهد. الگوی پیشرونده ی تمرینی به این شیوه است که شما باید به مرور شدت حرکت و طول درگیری عضله را افزایش دهید.

5. تمرینات قدرتی باید هدفمند تجویز شوند.

تمرینات اکسنتریک (تمرین قدرتی با افزایش طول عضله): برای کاهش میزان خطر اسیب دیدگی به علت افزایش سن و وجود سابقه ی قبلی آسیب دیدگی ضروری هستند. این تمرینات از طریق تغییر زاویه حداکثر شتاب حرکتی به عضله ای که بیشترین طول را دارد، مانع از رخداد آسیب دیدگی در اینده میشود.

تمرینات ایزومتریک (تمرین قدرتی با طول عضله ی ثابت): این تمرینات اختصاصی برای واحد های عضله-تاندون هستند. اهمیت آنها برای فازهایی از حرکت است که عضله به علت انقباظ طول ثابتی دارد و افزایش میزان طول از طریق افزایش طول تاندون رخ میدهد. همچنین این تمرینات برای ایجاد مقاومت نسبت به خستگی عضلانی بسیار مفید هستند. علاوه بر این از اهمیت دیگر این تمرینات، برداشتن مهار از روی عضله ی همسترینگی است که به علت اسیب دیدگی قبلی دارای مهار بالایی است و محدودیت حرکتی در آن ایجاد شده است.

6. ازالگوی چند جانبه این عضله و اسیب های آن و عوامل خطر را در نظر بگیرید.

ستون فقرات: محدودیت های حرکتی در ستون فقرات کمری و ارتباط آن با ناحیه ی لگن، میتواند میزان فشار وارده به عضله همسترینگ را افزایش داده و آنرا در معرض کشیدیگی بیشتری قرار دهد و توان تولید نیرو در عضله را کاهش دهد. از این رو ادغام برنامه های تمرینی به جهت کنترل اختلالات حرکتی در این ناحیه ضروری هستند.

لگن: ضعف و کاهش فعالیت عضلات گلوتئوس ماگزیموس، هر دو از عوامل خطر کشیدگی ها و آسیب دیدگی های عضله ی همسترینگ هستند. همچنین مدیریت جراحی یا غیر جراحی گیرافتادگی های ناحیه مفصل ران طی پروسه ی بازتوانی عضله ی همسترینگ بسیار مهم هستند.

دکتر بهار حسن میرزایی - متخصص پزشکی ورزشی